Tatarstan President Rustem Minnikhanov Australiada, September 2011

Рөстәм Миңнеханов Австралиядәге татар җәмгыяте вәкилләре белән очрашты 27.09.2011Бүген ТР Президенты Рөстәм Миңнеханов көньяк Австралиядәге татар җәмгыяте вәкилләре белән очрашты. Аделаида шәһәрендәге “Интерконтиненталь” отелендә узган очрашуда диаспора активистлары булган 100 дән артык кеше катнашты.Австралиядәге татар җәмгыяте икенче Бөтендөнья сугышыннан соң формалаша башлый. Аңа 1945 елда Кытайның Маньчжурия провинциясеннән килгән татарлар нигез сала. Бүген Австралиядәге татар җәмгыятендә 500 дән артык кеше исәпләнә. Аларның күп өлеше илнең көньягында Аделаидада гомер кичерә. Күптән түгел Көньяк Австралия штаты Хөкүмәте дәрәҗәсендә татарларның әлеге кыйтгага килүенең юбилей датасы билгеләп үтелгән.Биредәге татар җәмгыяте берничә оешмага берләшкән. Көньяк Австралия татарлары ассоциациясенә 1984 елда нигез салына. 1990 елда Көньяк Австралиянең татар-башкорт ассоциациясе рәсми теркәлү уза.Бүгенге очрашуда Татарстан Президенты татар җәмгыяте вәкилләренә Казан, барлык татарлар исеменнән сәламнәр җиткереп, җылы кабул иткән өчен рәхмәт белдерде. Туган җиребездән шундый еракта да татар сөйләмен ишетү бик сөенечле, дип Рөстәм Миңнеханов милләттәшләребезгә үз халкының телен, мәдәниятен, гореф-гадәтләрен саклап калулары өчен рәхмәтен җиткерде.Татарстан Президенты ерак кыйтгада гомер итүче милләттәшләребезгә аларны тарихи ватаннары белән элемтәдә тотуга, татар мәдәнияте белән таныштыруга исәпләнгән проектлар хакында сөйләде. “ТЯГ-Планета” иярчен каналы, мәсәлән, республикадан читтә яшәүче аудиториягә исәпләнгән. “Татар иле” социаль челтәренең татарча версиясе исә күбрәк читтәге яшьләр аудиториясенә йөз тота. Очрашуда Татарстан кунаклары өчен хәзер биредә яшәүче милләттәшебез Зөлфия Камалова җыр башкарды. Ә балалар милли киемнәрдә татарча биеде.Рөстәм Миңнеханов Австралиядәге татар җәмгыятенә татар телендәге караоке белән музыкаль үзәк бүләк итте. Моннан тыш, милләттәшләребезгә бүләккә Татарстаннан татар телен өйрәнү буенча дәреслекләр, махсус тегелгән татар милли киемнәре алып килгәннәр иде.Рөстәм Миңнеханов шулай ук Австралиядә татар диаспорасына нигез салучыларның берсе булган Сәгыйть һәм Лэйла Садриларга, Tатар-башкорт ассоциациясенең президенты Шукрат Валиффка, Көньяк Австралия Татар ассоциациясенең президенты Рөстәм Садрига, Австралия татар җәмгыятенең активистларына: Зия Маски, Наилэ Ташкент, Мушарафф Валифф ТР Президентының Рәхмәт хатларын тапшырды. Очрашу соңында милли гимнга әйләнгән “И, туган тел” җырын башкардылар. --------------------------------------------------------------------2011 yelneng 27che Sentaberda Tatarstan Jomhuriateneng raise hormatle Rustam Minnihanov, Tatarstan aparatendage yardamchelare hormatle Iskandar Muflihanov hem Tatarstan delegaziyaneng egzelere belan Australianeng Adelaide shaharena kilep Tatar jamagate (diasporase) belan kureshte. Ocherashu charasen Konyak Australia hokumate aparate oyeshterep anga Konyak Australia hokumateneng malia minestere Jack Snelling belan Madaniyat ministere (Multicultural affairs) Grace Portolesi kup koch chegardelar. Majeleska Australiyada yashagan tatarlar, yashler hem olelar, 100den artek Tatar keshelare katnashte. Australia Tatar balalare tarihi watanenan kilgan konaklarne Tatar halkeneng goref-gadate buyencha chak-chak ham chachaklar belan karshe aldelar. Alar uzlareneng Tatarcha biyularne, Australiadage Tatar jerche Zulfiya Kamalova uzeneng Tatarcha jerlaren bulak itte. Tatarstannan kelgan kunak Moslih Sitdikov afandeda Australia Tatarlarena matur Tatar jer bashkarde. Mohtaram Rustam Minnihanov afande Tatar diasporaneng 8 keshega “Rahmat Hate” tapsherde. Bu ochrashu tuganlarcha yakenlek belen ham duslarcha aralashu belan uzde. Hormatle Rostam Minnihanov afandeneng yazmeshlare chit illarda yorotkan, gaserlarcha ildan ilga kuchep yorgan Tatar halkeneng uz dinen ham millaten saklar ochen kursatkan tereshlegen hormat itep, yerak yulne yaken itep, uz kule belan “Rahmat Haten” tapsheruwe yash buwenlarebezne gayratlanderep ruhlandererlek ber zur tarihi wakiga bolde. Tatar – Bashkurt Jamgiyattan 3 keshe “Rahmat Hate” belan bulaklande. 1 - SHOHRET VALIFFTatar – Bashkurt Jamgiyate raise Shohret Valiff afande tamerlare Tatarstannen Apas ham Kokmara rayonnardan 130 yel elek chegep, Sharki Turkestan Urumche shaharena kilep urnashkan, abi-babailarneng nesele. Tatar ruhe belan jiteshterelgan yash Prezident Shohret Valiff afande jamagat ochen 7 yel ihlas kungeldan Tatar millat ochen tereshep hozmat itep, Australiyadage Tatar oeshmaga zur olesh kertken.Urumche shaharenda dunyaga kilgan Shohret Valiff 1990che yele Australianeng Adelaide shaharenda, yogare urta maktapne beterep diplom ala. Annan, University of South Australiada okep, 1994che yelda Bachelor Degree in Building Environment ungeshle tamamli. Shul yeldan bashlap Telstra Telecommunication Companiyada Technical Specialist bulep eshli.Shohret Valiff afande 1985che yeldan bashlap hazerga hatle Australiadage Tatar jamagateneng torle charalarena aktiv katnashep olesh kerta. 1990che yele Kazanga kaytep babaylareneng tugan jirlaren kurep Dilara hanem belan tanesha. Alar berge yarateshep, wagdalashep, Australiaga kilep berga gaila koralar. Hazer allarning 17 yashtage keze Rufia ham 11 yashtage uli Daniel bar.Shohret afande 2004che yeldan bashlap Tatar–Bashkurt Jamgiyateneng raislek eshen bashkarep jamagat ochen, yash buwenlar ochen torle dinny sohbat kichalare, kungel achu kichalare, sport yareshlare, Saban tuilar ham koncert fagaliyatlar ungeshle oyeshterde.2005che yelda Botendonya Tatar Kongrese oeshtergan Kazanneng 1000 yellek kotlaw bayramena ham 2007che yelda Botendonya Tatar Kongrese IVche korultayga Tatar-Bashkurt Jamgiyateneng wakile bulep katnashte. 2005che ham 2007che yellarda Adelaide Uzbek, Turk, Turkman ham Uighur jamgiyatlare belan berlashep Nauruz Bairamen uzderune ungeshle alep barde. Bu aneng rais bolep eshlaganda korsatkan tereshleklarenan misallargena.2 - ZIYA MASKITatar – Bashkurt Jamgiyateneng elekke raise Ziya Maski tamerlare 130 yel elek Tatarstan Balek Bistasennan Bashkurtstan Matew Tamak, Belebeyga kuchep urnashkan songenda Yaponiyaneng Nagoya ham Kobe shaharlarda urnashkan, Tatar Jamgiyatchelege belan shogillanep Gayaz Ishaki afandelar belan bergalap millat ochen tereshep eshlagan Tatar kesheseneng nasele. Tatarlek ruhe belan tarbiyalangan Ziya Maski 1992che yeldan bashlap 9 yel Jamgiyat raislegen eshli. 1991che yeldan 7 yel Tatar-Bashkurt Ethnic Maktapneng sekretarlek ham hazinadarlek eshen bashkardi. Yaponiyaneng Kobe shaharenda tuulep Turkiyada yugare urta maktap betergannan song Ziya afande 17 yashenda gailase belan Australianeng Sydney shaharena kilep urnasha. Anda ul kondeze ANZ bankta eshlap, kichen ukep bank eshlere buencha ham accountantlek (buhgalter) diplom ala. Ziya afande kechkena yashtan bashlap jamagatka hozmat itarga teresha. 1980che yellarda abise Kamil afande ham bashka Turk yashlare belan berga ATTES (Australian Turkish Tertiary Education Student) isemle yashlar jamgiyaten tozep Turki millat ukuchelarga matematika, himiya, fizika dareslarena tulawsez yardam ita torgan Shambe seneflar achalar. Torle charalar uzderep Turk yashlarneng milli, madani ham fanni yaklardan usewena yardam italar. Ziya afande shul jamgiyatneng hazinadarlegen eshli.1990che yelda Adelaide shaharena urnashkannan song ul Tatar Bashkurt jamgiyatneng torle charalarga jitakchelek itep Konyak Australia Immigraziya Museyda Tatarlarneng istalek tashne koyu, Museyda Tatar kurgezmane achu, Sabantuilar uzderu, torle hokumat majleslarenda balalar koncertlaren kursatu eshlarne chen kungelden eshli. Konyak Australia hokumatena Tatarlaneng madaniyaten taneshterep, yahshe isem belan taneterga bik kup hosmet ita ham hokumat bashleklare belan duslek urnata. Natijada, hokumat vakillare Parliament binada Tatar-Bashkurt jamgiyateneng eshchanlegen mahtau belan ing kechkena bolsada ing eshchan jamgiyat dip taneshtera.1995che yelda Wandana machetne alganda Tatar–Bashkurt jamgiyate agzalare zur maddi yardamda bulu belan berga ane remont eshlarena bik kup koch chegara. Machetne tozelesh eshlaren yulga koygancha Ziya Maski afande eshtan sertke waketlaren birep ber zat uze bash bolep ike yel eshli.1997che yelda Ziya Maski Kazanda Botendonya Tatar Kongresneng IIche korultayena Tatar–Bashkurt jamgiyateneng wakile bulep katnashte. 1998che yeldan bashlap 2000che yelga hatle Bashkurtstan Hokumatneng Teshke Baylaneshlar ham Sawda Ministerlekneng Avstraliadage rasmi vakille bulep eshli. 2008che yelda Avstraliada tuwep uskan 9 keshelek yashlar torkeme Tatarstanga, tarihi vatanena alep baruda bashlamchelek eshlade.Tatar-Bashkurt jamgiyatneng yashlarga ham jamagatka hozmat itep kena tugel, ul ole gaziz keshelarneng mohtaj bulgan yardam itu charalar uzdera. Ziya afande Aysha Maski belan berga kup tereshlek kursatep halekneng ihtiajen Konyak Australia hokumatneng esh bashkaruchelarga anglata. 2010che yeldan bashlap Konyak Australiada Adelaideda yashagan Torki millat olelar ochen “Kartlarga yardam itu” programma Tatar–Bashkurt jamgiyate isemennan ungeshle itep eshli bashlade. 3 - MUSHARRAF VALIYFFTatar – Bashkurt Ethnic maktabeneng mudire, ham 4 balaneng (ule Najat, kezlare Edel, Suembika, Hafiza) gaziz aniyse, jamgiyateneng ing eshchan agzase, Musharraf Valiyff hanem tamerlare Tatarstannen Apas rayone ham Kukmara rayonenan 130 yel elek Sharki Turkstanneng Urumche shaharena kilep urnashkan. Millat ochen tereshep hezmat itkan, Urumcheda Tatar Oyeshmaseneng eshchan keshelare bolgan, ham 1981-yil Australianing Adelaide shaharena urnlashkannan songda islam dinen Tatar goref-gadadlaren yugaltmaska millatne soyarga, ham saklarga tershkan, millaten chen kongledan soygan aty-anylarenan algan tarbiyasenda, millat janle bulep uskan Musharraf hanem 1984che yeldan bashlap Tatar jamgiyateneng torle charalarena aktiv katnasha.1986che yeldan Yevropa halkeneng Konyak Australiaga kilep ornashewena 150 yel buluwen bayram itkanda Tatar biyucheler torkeme belan katnashep bashka millat halkena Tatar madaniyaten taneshtera. 1987che yeldan 2011che yelga hatle Tatar–Bashkurt Ethnic maktapneng mogallim ham modir bulep eshli. 1990che yeldan 1993che yelga hatle Konyak Australia Tatar Yashlar Jamgiyatneng raislegen eshli. 1997che yelga hatle urenbasare raislek vazifasen eshli. Urumche shaharenda tuulep yugare urta maktapne betergannan song ul gailase belan Australianeng Adelaide shaharena kilep ornasha. 1983che yeldan bashlap 14 yel Royal Adelaide Hospitalda nutritionist bolep eshli. 2000 - 2002 yillari arasinda Konyak Avstralya Magarif Departamentta Pre-school Bilingual School Services Officer bulep eshli. 2003 yeldan 2011 yelga hatle South Australia Islamic College’da (Konyak Avstralya Islam Mektapta) 1) Kitaphane bashkaruche 2) Mektep idare ofista hem 3) 70ten artek bashlangech mektep balalarina Islam dinen hem tertiplerin uqutuche wazifalarda eshli. 1997 hem 2007 yellarda Botondonya Tatar Kongressta katnaship, Australya Tatar-Bashkurt Jamgiyat wakile bulep katnasha. 2000che yelda ing yakshi activ hozmet itken Ethnic mektep uqutuche Konyak Australya Ethnic Mektepler Assoziaziya isemennan buleklene. 2000-yil May ayenda Konyak Australia Immigrantlar musey tarafennan oyeshterep eshlangan 1,500dan artek ukuchelarga taratelgan video dareslegenda Tatar–Bushkurt maktapneng balalare belan bergalap uz yortenda Tatar madaniyaten taneshteru proyektenda (project) otekle bulep, yugare natija belan rahmat hatena iresha. Ham shul yele Octyaber ayenda Tatar madaniyatlarennan Tatar halek chaylaren gamalda korsatew (cultural tea rituals) proyekt yugare darajale maktawga iresha. Annan bashka bik kuplagan Tatar–Bushkurt halkenen madaniyat, guruf-gadatlarne maktaplarga barep taneshtera. Har yele milli maktaplar ara uzderelgan milli charalarda, zur rol uyniy. Tatar–Bushkurt maktapneng balalaren ham “Shatlek” torkemen nek belgelap barew belan berga, kuplagan festivallarga katnashalar. Songe yellarda (2007-2011) “Song of the Spirit” hem “City to Bay” programmalarenda zur mahtaularga ireshalar, Tatar millatneng mukammal–matur madaniyaten Adelaide shaherende halekka taratalar. Yel sayen diyarlek millatlarneng madaniyaten taneshteru charalarenda kurenarlek aktivlek bilan zur olesh kerte. Hozmat urne bulgan Islamic College (Konyak Avstralya Islam Mektepte) Tatar haten-kizlarena has bolgan milli tarbiyale ahlake ham eshchanlege tereshlege belan, shulay uk kezlarena birgan Tatar tarbiyaneng natijase belan 28dan artek millatlar arasenda Tatar millateneng uzenchalegen kursetep tora. Shul ahlaki tarbiyase belan boten ukutuche ham ukuchelar arasenda zur hormatka ireshte.-----------------------------------------------------------------------------------------------------Yugarida Shohret Valiff, Ziya Maski hem Musharraf Valiyff eshlarennan misallar gena kursatelde. Ziya Maski afandeneng “Bu rahmat hate Tatar–Bashkurt jamgiyateneng ole–keche agzalarena has rahmatder, bez shushe ungeshlarga barebez kulne–kulga toteshep, ber niyatta bergalap eshlawebezneng natijaseder. Min baregezneda tabrik itam.” Dip aytkane kebek Tatar–Bashkurt jamgiyateneng 20 yellek tarihenda barcha chralarda aktiv rol oynagan, ihtisadi yardamlaren kursetep, armiy–talmay millat ochen eshlagan, at kazanep isem chegartune uylamagan asel keshelarebez bar: Sadik ham Saniya Valiyfflar, Ramil ham Firdause Sadrilar, Safiya Valiyff, Dilara Valiff, Shawkat Valiff, Ahmat Valiyff ham barcha yash buwennarebezneng eshchanlegena gorur belan rahmatlar aytabez. “Kosh oyada nine kursa, uchkanda shune eshlar” digan suz bar. Insha Allah, yash buwennarneng da shulay moselman Tatar bulep yashawena yazsen ide!About Australia Tatar Diaspora Tatar Diaspora in Australia has more than 500 people. Approximately 100 Tatar-Bashkurt families live in different cities of Australia with the largest community living in Adelaide, capital of South Australia. Other smaller Tatar communities reside in Sydney (about 50 people) and Melbourne (about 30 people).Tatar Diaspora in Australia emerged during the World War I with the first Tatar man Abdul Ganivahoff arriving to Melbourne, Australia, in 1916, as a sailor from Russia.Tatar diaspora in Australia comprises two main organisations. In 1984, Sagit Sadri with his wife Laila Sadri (Gabitov) founded the Association of South Australian Tatars. The largest organization today is Tatar-Bashkurt Association in Australia which was founded in 1990 and led by an official representative of Bashkortostan in Australia Mr Zia Maski. Since 2004 Tatar Association is led by an active supporter of Tatar culture Shohrat Valiff. Australia Tatar Diaspora turendaAustraliadage Tatar Diasporada 500ge yakin kesheler bar. 100 Tatar gaylesi Australiyaneng torle shaharlarda yashi, kubese Adelaide shaharenda, 50 keshege yakin Sydneyda hem 30 keshege yakin Melbournda yashiler.Berenche Tatar keshese Abdul Ganivahoff kilde Australianeng Melbourne sheherene Berenche Donya sugish vakitinda 1916 yelda. Hazerge konde Australiade ike Tatar oeshmasi eshli. 1984che elda Adelaide sheherende yashagen Sagit hem Laila Sadri Konyak Australia Tatar jamgiyatne oeshterdelar. 1990 eldan bashlap Tatar-Bashkurt jamgiyatne Bashkurtstan Respublikaneng Australiada rasmi hokukle vekile Ziya Maski oeshtergan. Hazerge konde Tatar-Bashkurt Associaziyase Australiade ing zur oeshma diep sanala. 2004che yeldan bashlap Tatar-Bashkurt Associaziyane Shohrat Valiff bashkara.